Co to jest ISO 14001?
Norma międzynarodowa zwierająca wymagania i wytyczne stosowania dotyczące systemów zarządzania środowiskowego w organizacjach. Może być stosowana w każdej organizacji bez względu na wielkość i profil działalności. Została napisana nowocześnie i elastycznie. Zawiera wytyczne, którymi należy się kierować podczas wdrażania, utrzymywania i doskonalenia środowiskowego systemu zarządzania. Norma szczególnie zalecana dla organizacji ukierunkowanych na zarządzanie swoimi relacjami dotyczącymi środowiska w sposób systemowy. Spełnienie jej wymagań jest jednym z filarów podążania ścieżką zrównoważonego rozwoju. Wyznacznikiem sukcesu są poprawa środowiskowych efektów działalności, wypełnianie zobowiązań dotyczących zgodności z wymaganiami prawnymi i pozostałymi oraz osiągnięcie zaplanowanych celów środowiskowych. To wszystko w celu poprawy środowiskowych efektów działalności z uwzględnieniem relacji z wewnętrznymi i zewnętrznymi stronami zainteresowanymi.
Cele zastosowania ISO 14001 w organizacji.
Celów zastosowania i spełniania wymagań ISO 14001 w organizacji może być wiele. Jednymi z najistotniejszych może być podążanie ścieżką zrównoważonego rozwoju oraz spełnianie deklarowanych poczynań w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu.
Systemowe podejście ułatwia i porządkuje zarządzanie środowiskowe w organizacji, a w konsekwencji stwarza możliwość doskonalenia i rozwoju, między innymi poprzez:
- zapobieganie lub łagodzenie niekorzystnych wpływów na środowisko,
- łagodzenie niekorzystnego wpływu warunków środowiskowych na organizację,
- świadome spełnianie zobowiązań dotyczących zgodności,
- poprawianie środowiskowych efektów działalności,
- roztoczenie opieki nad całym cyklem życia wyrobu,
- odpowiednią interakcję z interesariuszami.
Założenia ISO 14001.
Głównym założeniem jest wzmocnienie środowiskowego filaru działalności przy jednoczesnym zachowaniu równowagi pomiędzy środowiskiem, społeczeństwem i gospodarką, jako podstawowymi filarami zrównoważonego rozwoju. W ISO 14001 zastosowano podejście uwzględniające cykl PDCA oraz podejście oparte na analizowaniu ryzyk i szans. Logiczną konsekwencją będzie zastosowanie również podejścia procesowego umożliwiającego przegląd i analizę procesów zachodzących w organizacji. Może być to wysoce użyteczne na przykład podczas identyfikowania i nadzorowania aspektów środowiskowych organizacji. Zastosowanie cyklu PDCA przyczynia się do doskonalenia procesów zachodzących w organizacji. Podejście oparte na ryzyku umożliwi zidentyfikowanie ryzyk zagrażających organizacji, a w szczególności jej aspektom środowiskowym. W konsekwencji tego zapobieżenie lub zminimalizowanie ich negatywnego wpływu oraz maksymalizowanie pozytywnego wpływu na środowisko. Obowiązek identyfikowania szans środowiskowych mobilizuje organizację do aktywnej działalności prośrodowiskowej, do ciągłego poszukiwania i wykorzystywania możliwości doskonalenia interakcji z otoczeniem.
Certyfikacja systemu ISO 14001.
Podstawą certyfikacji jest wdrożenie w organizacji systemu zarządzania jakością zgodnego z wymaganiami normy. To właśnie stopień spełnienia tych wymagań będzie przedmiotem weryfikacji i oceny podczas audytu certyfikującego. Audyt certyfikujący przeprowadzi jednostka posiadająca stosowną akredytację w tym zakresie. Zwieńczeniem audytu będzie uzyskanie certyfikatu potwierdzającego spełnianie przez organizację wymagań normatywnych w deklarowanym zakresie działalności. Wybór jednostek jest naprawdę spory, a każdy certyfikat ma taką samą wartość i musi być uznawany na mocy Wielostronnego Porozumienia EA (European co-operation for Accreditation). Porozumienie EA gwarantuje równoważność funkcjonowania systemów akredytacji prowadzonych przez członków EA oraz że certyfikaty i wydane przez organizacje akredytowane przez członków EA są jednakowo wiarygodne. W praktyce krajowe certyfikaty są ważne w całej Europie, a europejskie w Polsce.
Droga do certyfikatu ISO 14001.
Drogę do uzyskania certyfikatu potwierdzającego spełnianie przez organizację wymagań ISO 14001 można opisać w 4 krokach. Będą to w kolejności prac: opracowanie, wdrożenie, utrzymanie i doskonalenie systemu. Dopiero funkcjonujący system zarządzania środowiskowego podlega audytowi certyfikującemu ze strony jednostki akredytowanej. Uzyskany certyfikat będzie wydawany na okres 3 lat. Co roku jednak jednostka przeprowadzać będzie w uzgodnionym z organizacją terminie audyt nadzoru. Celem audytu będzie sprawdzenie czy system jest utrzymywany i doskonalony zgodnie z wymaganiami ISO 14001. Nie później niż z końcem 3-go roku obowiązywania certyfikatu jednostka przeprowadzi audyt recertyfikujący i odnowi certyfikat na kolejne 3 lata.
Załącznik A ISO 14001
Załącznik A jest integralną częścią normy i zawiera wytyczne dotyczące jej stosowania. Treść załącznika ma charakter informacyjny i ogólnym założeniu powinna zapobiegać błędnej interpretacji wymagań normatywnych przedstawionych w części głównej. Wyjaśnienia nie poszerzają ani nie zawężają wymagań. Kompleksowo i w zgodnym z częścią główną porządku wyjaśniają wymagania i wskazują możliwe schematy ich spełniania. Liczne odwołania ułatwiają zrozumienie normy jako całości, ponieważ wymagania normatywne należy postrzegać właśnie w sposób systemowy. Wykluczone jest dowolne interpretowanie pojedynczych zdań lub rozdziałów. Norma stanowi całość i tak musi być odczytywana. Spory nacisk położony jest na kwestie właściwego planowania i analizowania z uwzględnieniem zarówno zamierzonych jak i niezamierzonych następstw. W załączniku szeroko i przystępnie opisano między innymi skuteczne sposoby identyfikowania i analizowania aspektów środowiskowych.
Korzyści z certyfikacji.
Wdrożenie i certyfikowanie systemu zarządzania środowiskowego zgodnego z wymaganiami ISO 14001 jest jednym z pierwszych możliwych do zrealizowania celów w drodze do zrównoważonego rozwoju. Jest również wspomniane w normie ISO 26000 jako droga realizowania przez organizację społecznej odpowiedzialności biznesu. Nie do przecenienia będzie niewątpliwa poprawa wizerunku organizacji w oczach interesariuszy i związany z tym wzrost prestiżu i zainteresowania organizacją, a w konsekwencji tego wzrost przychodów. Poprawnie utrzymywany i doskonalony system zarządzania środowiskowego zagwarantuje również poprawę wyników środowiskowych przedsiębiorstwa oraz precyzyjne spełnianie wymogów prawnych i innych obowiązujących organizację. Istotnym atutem wdrożonego systemu będzie wzrost świadomości środowiskowej pracowników oraz wzrost zaangażowania pracowników.
