Różnica pomiędzy celami środowiskowymi a szansami
Zgodnie z definicjami przytoczonymi w ISO 14001:2015 cel, to wynik do osiągnięcia, szansa natomiast to potencjalnie korzystny skutek. Zatem cel to konkretny efekt, który organizacja planuje osiągnąć w określonym terminie, a szansa to rysująca się przed nią możliwość, z której może, ale nie musi skorzystać. W treści normy szanse opisywane w połączeniu z ryzykami, a celom poświęcono osobny podpunkt. Zarówno cele środowiskowe jak i szanse muszą być zarządzane w oparciu o udokumentowane informacje.
Szanse środowiskowe wg ISO 14001:2015
Zgodnie z treścią pkt. 6.1.1 ISO 14001:2015 analiza ryzyk i szans ma na celu osiągnięcie zamierzonych wyników (w tym celów), zapobiegania lub ograniczanie niepożądanych skutków oraz doskonalenie. Identyfikując szanse środowiskowe obowiązkowo należy uwzględnić aspekty środowiskowe, zobowiązania dotyczące zgodności oraz wszelkie czynniki i wymagania wynikające z kontekstu funkcjonowania organizacji. Załącznik A normy ISO 14001 wskazuje przykładowe obszary, w których organizacje mogą w uzasadnionych okolicznościach przeprowadzać stosowne analizy. Dotyczą one między innymi kwestii związanych z zanieczyszczaniem środowiska, powodzi wynikających ze zmian klimatycznych, braku dostępności potrzebnych zasobów, dostępności i możliwości wdrożenia nowych technologii, niedoborów wody. Analizom szans i zagrożeń muszą zostać poddane również obszary potencjalnych sytuacji awaryjnych. Poprawnie zidentyfikowane ryzyka i szanse stanowią podstawę do planowania działań i przyjmowania celów środowiskowych. Zatem szanse mogą być bezpośrednim źródłem inspiracji dla formułowania celów środowiskowych.
Cele środowiskowe wg ISO 14001:2015
Zgodnie z treścią pkt. 5.1 ISO 14001:2015 za przyjęcie celów środowiskowych odpowiedzialne jest najwyższe kierownictwo. Cele środowiskowe muszą być zgodne z kierunkiem strategicznym i kontekstem organizacji, a ramy dla nich wynikają z przyjętej w organizacji polityki środowiskowej. Definiując konkretne cele środowiskowe należy uwzględnić znaczące aspekty środowiskowe, zobowiązania dotyczące zgodności oraz informacje wynikające z analizy ryzyka i szans. Ustanawiając cele należy określić zasady ich nadzorowania w trakcie realizacji oraz (jeżeli to możliwe) zdefiniować zasady ich pomiarowania. Twórcy normy dopuszczają możliwość realizacji celów, w sytuacji, gdy pomiar stopnia ich osiągnięcia nie jest możliwy, natomiast zawsze powinna być możliwa ocena ich osiągnięcia. Należy zapewnić, aby osoby uczestniczące w realizacji celów lub mające wpływ na ich realizację były świadome obowiązujących zasad i zakresu swojego wkładu. Cele powinny być aktualizowane w razie zaistnienia takiej konieczności.
Środowiskowe cele SMART?
Można pokusić się o stwierdzenie, że podczas definiowania i realizowania celów środowiskowych należy kierować się uniwersalną zasadą SMART, bowiem większość składowych tej zasady została przywołana w treści pkt 6.2.2. a inne wynikają z pozostałych zasad zarządzania środowiskowego. Pomimo istnienia kilku rozwinięć definicji celów SMART, wszystkie one wpisują się w koncepcję definiowania celów środowiskowych wynikającą z treści normy ISO 14001:2015. Na postawione w tytule akapitu pytanie czy cele środowiskowe mogą być celami SMART, można zatem (z pewnymi zastrzeżeniami) odpowiedzieć twierdząco.
